Pinouts der Mobil-Prozessoren-Baureihen
Hinweis zu den Gehäusearten:
Prinzipiell lassen sich (fast) alle Prozessoren auf Sockel stecken.
PLCC- und PGA-Typen wurden aber auch häufig (aus Kostengründen?) direkt eingelötet,
wodurch ein Upgrade nur mit großem Aufwand möglich war/ist.
Achtung! Prozessoren wurden von mir in "Draufsicht", d.h. mit Blick auf
den (eventuell vorhandenen Sockel) gezeichnet! Dies ist eigentlich nicht die für Prozessoren
übliche Darstellungsform, aber der Bastler kommt damit besser zurecht, da er dies bei
"normalen" Schaltkeisen auch so gewohnt ist (DIP / FP)!
Ach ja noch was: Die Bilder sind z.T. etwas verkleinert dargestellt als das Original, um etwas
übersichtlicher zu bleiben.
Um Details besser erkennen zu können einfach auf das entsprechende Bild klicken - es geht ein neues Fenster auf!
(Dieses Fenster evtl. in den Vordergrund holen, falls es schon offen ist)
Der Gedanke an Prozessoren für den ortsunabhängigen Betrieb ist schon so alt wie der Prozessor selber.
Hier eine Grobeinteilung nach dem "Beweglichkeitsgrad" (bitte nicht hochwissenschaftlich betrachten):
Desktop |
So ist der "normale" Computer: unbeweglich (na gut, meist ist er zumindest halbwegs tragbar ;-), groß und vom Stromnetz abhängig. |
Portable |
Dieser Typ ist immerhin tragbar, relativ klein und manchmal sogar vom Stromnetz unabhängig. Im Gegensatz zum Mobil-Computer ist er aber immer noch klobig und schwer. Da er aber meist über eine halbwegs "normal" bedienbare Tastatur, meist auch über ein halbwegs ansehnliches Display verfügt und relativ stabil ist, hat er auch heute noch seine Daseinsberechtigung (in der Industrieanwendung). (Vom altehrwürdigen C64 gab es übrigens auch einen Portable, den SX64 mit Tastatur und kleiner Bildröhre). |
Mobil |
Der Trend geht zu immer kleineren Mobil-Geräten, bei denen man wohl bald die Tastatur nur noch mit einem spitzen Gegenstand bedienen kann. Und so muß auch der Prozessor immer kleiner werden. Reichte vor ein paar Jahren noch die Gehäusegröße eines Desktop-Prozessors aus, ist heute teilweise schon der Prozessor und der Chipsatz zu einer Einheit verschmolzen, um Platz zu sparen. |
|
Einige Parameter bestimmen die Eignung zum "Mobil-Prozessor" besonders:
- Versorgungsspannung(-sbereich)
- Leistungsaufnahme
- Größe
Hier sollen deshalb die einzelnen "wirklichen" Mobil-Prozessoren dargestellt werden (die Hersteller bezeichnen gelegentlich auch Desktop-Typen als mobiltauglich, was aber nur bedingt stimmt, denn durch ihren Leistungshunger ist der Akku sehr frühzeitig am Ende).
Hier werden erst Prozessoren ab der 586er-Baureihe aufgezeigt, da von den Vorläfern im Prinzip keine echten Mobil-Prozessoren existierten, sondern meist nur Sonderbauformen (z.B. im PQFP-Gehäuse) mit eventuel marginal geringerer Leistungsaufnahme.
Pentium & Co.
Mobil-Prozessoren der Pentiumklasse gibt es in zwei verschiedenen Ausführungen: Als Prozessor im Socket 7-Gehäuse und in einem speziellen Gehäuse, dem TCP (Tape Carrier Package).
Die Socket 7-Prozessoren nehmen sehr viel Platz weg, auch wenn sie ab und zu in verkleinerten ZIF-Sockeln sitzen oder sogar eingelötet sind (Abmessungen über alles: ca. 50x50x7mm).
Demgegenüber sind die TCP-Prozessoren winzig: 24x24x1mm (mit Schutzabdeckung 34x34x2mm). Er ist auch leichter zu kühlen, da das DIE (der Silizium-Chip) direkt auf dem Board aufliegt. Hinzu kommt jeweils noch der Kühlkörper / Kühlplatte und der Lüfter.
Ein Socket 7-Prozessor kann eventuell "upgraded" werden, ein TCP-Prozessor nicht, da er fest mit dem Board (PCB - Printed Circuit Board) verlötet und verklebt ist.
Der Sockel für die "normalen" Prozessoren entspricht dem der Pentium-Klasse (Socket 7 bzw. Super-Socket 7 bei AMD). Das TCP-Gehäuse ist weiter unten beschrieben.
"Echte" Mobil-Prozessoren haben einen verringerten Leistungsbedarf, da bei ihnen die Versorgungsspannung des Kerns (core voltage) verringert ist: als VRT-Typ (Voltage Reduction Technology) bzw. als MMX-Typ (Vcc2=2,45V).
Anmerkung: Ein AMD K6 / K6-2 ist durch ein "E" in der Bezeichnung als Mobil-Prozessor (embedded) zu erkennen (K6-E / K6-2E).
Mobile Pentium® Prozessor - Tape Carrier Package (320 leads) |
|
Lead | Signal |
1 | Vcc2 |
2 | Vcc3 |
3 | Vss |
4 | HOLD |
5 | WB/WT# |
6 | Vcc2 |
7 | Vss |
8 | NA# |
9 | BOFF# |
10 | BRDY# |
11 | Vcc2 |
12 | Vss |
13 | KEN# |
14 | AHOLD |
15 | INV |
16 | EWBE# |
17 | Vcc2 |
18 | Vss |
19 | Vcc3 |
20 | Vss |
21 | CACHE# |
22 | M/IO# |
23 | Vcc3 |
24 | Vss |
25 | BP3 |
26 | Vss |
27 | Vcc2 |
28 | BP2 |
29 | PM1/BP1 |
30 | PM0/BP0 |
31 | FERR# |
32 | Vss |
33 | Vcc2 |
34 | IERR# |
35 | Vcc3 |
36 | Vss |
37 | DP7 |
38 | D63 |
39 | D62 |
40 | D61 |
|
|
Lead | Signal |
41 | Vcc2 |
42 | Vss |
43 | Vcc3 |
44 | Vss |
45 | D60 |
46 | D59 |
47 | D58 |
48 | D57 |
49 | Vcc2 |
50 | Vss |
51 | Vcc3 |
52 | Vss |
53 | D56 |
54 | DP6 |
55 | D55 |
56 | D54 |
57 | Vcc2 |
58 | Vss |
59 | Vcc3 |
60 | Vss |
61 | D53 |
62 | D52 |
63 | D51 |
64 | D50 |
65 | Vcc2 |
66 | Vss |
67 | Vcc3 |
68 | Vss |
69 | D49 |
70 | D48 |
71 | DP5 |
72 | D47 |
73 | Vcc3 |
74 | Vss |
75 | D46 |
76 | D45 |
77 | D44 |
78 | D43 |
79 | Vcc3 |
80 | Vss |
|
|
Lead | Signal |
81 | D42 |
82 | D41 |
83 | D40 |
84 | DP4 |
85 | Vcc3 |
86 | Vss |
87 | D39 |
88 | D38 |
89 | D37 |
90 | D36 |
91 | Vcc3 |
92 | Vss |
93 | D35 |
94 | D34 |
95 | D33 |
96 | D32 |
97 | Vcc3 |
98 | Vss |
99 | DP3 |
100 | D31 |
101 | D30 |
102 | D29 |
103 | Vcc3 |
104 | Vss |
105 | D28 |
106 | D27 |
107 | D26 |
108 | D25 |
109 | Vcc3 |
110 | Vss |
111 | Vcc2 |
112 | Vss |
113 | D24 |
114 | DP2 |
115 | D23 |
116 | D22 |
117 | Vcc3 |
118 | Vss |
119 | D21 |
120 | D20 |
|
|
Lead | Signal |
121 | D19 |
122 | D18 |
123 | Vcc3 |
124 | Vss |
125 | D17 |
126 | D16 |
127 | DP1 |
128 | D15 |
129 | Vcc3 |
130 | Vss |
131 | D14 |
132 | D13 |
133 | D12 |
134 | D11 |
135 | Vcc3 |
136 | Vss |
137 | D10 |
138 | D9 |
139 | D8 |
140 | DP0 |
141 | Vcc3 |
142 | Vss |
143 | D7 |
144 | D6 |
145 | D5 |
146 | D4 |
147 | Vcc3 |
148 | Vss |
149 | D3 |
150 | D2 |
151 | D1 |
152 | D0 |
153 | Vcc2 |
154 | Vss |
155 | n.c. |
156 | n.c. |
157 | Vcc2 |
158 | n.c. |
159 | Vss |
160 | Vcc3 |
|
|
Lead | Signal |
161 | TCK |
162 | TDO |
163 | TDI |
164 | TMS |
165 | Vcc2 |
166 | Vss |
167 | TRST# |
168 | Vcc2 |
169 | Vss |
170 | Vcc2 |
171 | Vss |
172 | Vcc2 |
173 | vSS |
174 | Vcc2 |
175 | n.c. |
176 | Vss |
177 | Vcc2 |
178 | Vcc3 |
179 | Vss |
180 | Vcc2 |
181 | STPCLK# |
182 | Vss |
183 | Vcc2 |
184 | n.c. |
185 | BF1 |
186 | BF0 |
187 | Vss |
188 | Vcc2 |
189 | Vss |
190 | Vcc2 |
191 | PEN# |
192 | INIT |
193 | IGNNE# |
194 | Vss |
195 | Vcc2 |
196 | SMI# |
197 | INTR/LINT0 |
198 | R/S# |
199 | NMI/LINT1 |
200 | A21 |
|
|
Lead | Signal |
201 | A22 |
202 | A23 |
203 | Vss |
204 | Vcc3 |
205 | A24 |
206 | A25 |
207 | A26 |
208 | A27 |
209 | Vss |
210 | Vcc3 |
211 | A28 |
212 | A29 |
213 | A30 |
214 | A31 |
215 | Vss |
216 | Vcc3 |
217 | Vcc2 |
218 | Vss |
219 | A3 |
220 | Vss |
221 | Vcc3 |
222 | A4 |
223 | A5 |
224 | Vss |
225 | Vcc2 |
226 | Vcc3 |
227 | A6 |
228 | A7 |
229 | Vss |
230 | Vcc3 |
231 | A8 |
232 | Vcc2 |
233 | Vss |
234 | A9 |
235 | Vss |
236 | Vcc3 |
237 | A10 |
238 | AA11 |
239 | Vss |
240 | Vcc2 |
|
|
Lead | Signal |
241 | Vcc3 |
242 | A12 |
243 | Vcc2 |
244 | Vss |
245 | A13 |
246 | Vss |
247 | Vcc3 |
248 | A14 |
249 | Vcc2 |
250 | Vss |
251 | A15 |
252 | Vss |
253 | Vcc3 |
254 | A16 |
255 | A17 |
256 | Vss |
257 | Vcc2 |
258 | Vcc3 |
259 | A18 |
260 | Vcc2 |
261 | Vss |
262 | A19 |
263 | Vss |
264 | Vcc3 |
265 | A20 |
266 | Vcc2 |
267 | Vss |
268 | Vcc2 |
269 | Vss |
270 | RESET |
271 | n.c. |
272 | CLK |
273 | SCYC |
274 | Vss |
275 | Vcc3 |
276 | BE7# |
277 | BE6# |
278 | BE5# |
279 | BE4# |
280 | Vss |
|
|
Lead | Signal |
281 | Vcc3 |
282 | BE3# |
283 | BE2# |
284 | BE1# |
285 | BE0# |
286 | A20M# |
287 | FLUSH# |
288 | BUSCHK# |
289 | W/R# |
290 | Vss |
291 | Vcc3 |
292 | HIT# |
293 | HITM# |
294 | Vss |
295 | Vcc3 |
296 | ADS# |
297 | EADS# |
298 | D/C# |
299 | PWT |
300 | PCD |
301 | Vcc3 |
302 | Vss |
303 | LOCK# |
304 | Vcc2 |
305 | Vss |
306 | Vcc3 |
307 | Vss |
308 | AP |
309 | Vcc2 |
310 | Vss |
311 | HLDA |
312 | BREQ |
313 | Vcc3 |
314 | Vss |
315 | APCHK# |
316 | PCHK# |
317 | Vcc2 |
318 | PRDY |
319 | SMIACT# |
320 | Vss |
|
Zur Kühlung des TCP-Gehäuses wird eine Kühlplatte mit daran angeordnetem Lüfter (drehzahlgeregelt) benutzt.
Pentium II
Von der Pentium II-Baureihe gibt es zwei Mobil-Varianten die beide als "Pentium II Processor Mobile Module" bezeichnet werden. Sie werden auch als MMC-1 und MMC-2 bezeichnet, wobei MMC für " Mobile Module Connector" steht.
Folgende Daten haben beide Module:
MMC-1 | MMC-2 |
Prozessor-Takt von 233, 266 und 300MHz |
Bus-Frequenz von 66MHz |
intel 443BX-HostBridge (3,3V-PCI-Bus und 3,3V-EDO-/-SDRAM-Controller mit Suspend Mode) |
Versorgungsspannungsbereich von 5..21V (interner Spannungs-Regulator mit einem Wirkungsgrad von 80%) Gesamtleistung des Moduls max. 13,9W (910mW bei POS (power on suspend) bzw. 3mW bei STR (suspend to RAM) |
Integriertes aktives Temperatur-Überwachungssystem (ATF - Active Thermal Feedback) |
Eine definierte Übergangsstelle zur Wärmeableitung (termal transfer plate) |
kein AGP | unterstützt ein AGP-66 3,3V-Gerät |
280pin-Connector | 400pin-Connector |
|
MMC-1-Pinout
Pentium II Processor Mobile Module (MMC-1) Ansicht der Unterseite (secondary side) mit dem 280pin-Connector |
|
Pin | Reihe AA | Reihe AB | Reihe BA | Reihe BB |
1 | GND | GND | GND | GND |
2 | MD31 | MD63 | MID0 | MID1 |
3 | MD30 | MD61 | res. | res. |
4 | MD29 | MD62 | V_DC | V_DC |
5 | MD27 | MD58 | V_DC | V_DC |
6 | V_3S | V_3S | V_DC | V_DC |
7 | MD28 | MD60 | V_DC | V_DC |
8 | MD26 | MD56 | V_DC | V_DC |
9 | MD25 | MD57 | res. | res. |
10 | MD24 | MD59 | MID2 | MID3 |
11 | GND | GND | GND | GND |
12 | CAS3# / DQM3 | CAS7# / DQM7 | AD00 | FRAME# |
13 | CAS6# / DQM6 | CAS2# / DQM2 | AD01 | LOCK# |
14 | MA00 | MA01 | AD02 | DEVSEL# |
15 | CKEA | CKEB | AD03 | IRDY# |
16 | V_3S | V_3S | V_3S | V_3S |
17 | MA02 | MA04 | AD04 | TRDY# |
18 | MA03 | MA05 | AD05 | STOP# |
19 | MD55 | MD22 | AD06 | PHOLD# |
20 | MD54 | MD23 | AD07 | PHLDA# |
21 | GND | GND | GND | GND |
22 | MD51 | MD20 | AD08 | PCI_RST# |
23 | MD52 | MD21 | AD09 | PAR |
24 | MD53 | MD19 | AD10 | SERR# |
25 | MD49 | MD17 | AD11 | REQ0# |
26 | V_3S | V_3S | V_3S | REQ1# |
27 | MD48 | MD18 | AD12 | REQ2# |
28 | MD50 | MD16 | AD13 | REQ3# |
29 | SRASA# | SCASA# | AD14 | GNT0# |
30 | SRASB# | SCASB# | AD15 | GNT1# |
31 | GND | GND | GND | GND |
32 | MWEA# | MECC3 | AD16 | GNT2# |
33 | MWEB# | MECC7 | AD17 | GNT3# |
34 | RAS0# / CS0# | MECC6 | AD18 | L2_ZZ |
35 | RAS1# / CS1# | MECC2 | AD19 | res. |
|
|
Pin | Reihe AA | Reihe AB | Reihe BA | Reihe BB |
36 | V_3S | V_3S | V_3S | V_3S |
37 | MD14 | MECC1 | AD20 | res. |
38 | MD11 | MECC5 | AD21 | PPP_PP# |
39 | MD15 | MECC4 | AD22 | CLKRUN# |
40 | GND | GND | GND | GND |
41 | MD10 | MECC0 | RAS2# / CS2# | SM_CLK |
42 | MD13 | MD43 | RAS3# / CS3# | SM_DATA |
43 | MD09 | MD41 | RAS4# / CS4# | ATF_INT# |
44 | MD08 | MD45 | RAS5# / CS5# | SUSCLK |
45 | V_3S | V_3S | V_3 | V_3 |
46 | MD12 | MD42 | AD23 | SUS_STAT# |
47 | MA06 | MD40 | AD24 | V_3 |
48 | MA07 | MD44 | AD25 | OEM_PU |
49 | MA08 | MD46 | AD26 | VR_ON |
50 | GND | GND | GND | GND |
51 | MA09 | MD47 | AD27 | VR_PWRGD |
52 | CAS1# / DQM1 | CAS5# / DQM5 | AD28 | V_3 |
53 | CAS4# / DQM4 | CAS0# / DQM0 | AD29 | V_3 |
54 | MA10 | MA12 | AD30 | res. |
55 | V_3S | V_3S | V_3S | res. |
56 | MA11 | MA13 | AD31 | INIT# |
57 | MD39 | MD07 | C / BE0# | V_CPUIO |
58 | MD37 | MD02 | C / BE1# | INTR |
59 | MD38 | MD00 | C / BE2# | CPURST |
60 | GND | GND | GND | GND |
61 | MD36 | MD04 | C / BE3# | STPCLK# |
62 | MD33 | MD01 | IGNNE# | SMI# |
63 | MD35 | MD03 | FERR# | NMI |
64 | MD32 | MD06 | A20M# | V_5 |
65 | MD34 | MD05 | V_CPUIO | V_CPUIO |
66 | V_3S | V_3S | TDO | TRST# |
67 | OEM_PD | PCLK | ITP0 | TDI |
68 | FQS0 | FQS1 | ITP1 | TMS |
69 | HCLK1 | HCLK0 | CPU3.3_2.5# | TCLK |
70 | GND | GND | GND | GND |
|
MMC-2-Pinout
Pentium II Processor Mobile Module (MMC-2) Ansicht der Unterseite (secondary side) mit dem 400pin-Connector |
|
Pin | Reihe A | Reihe B | Reihe C | Reihe D | Reihe E | Reihe F | Reihe G | Reihe H | Reihe J | Reihe K |
1 | SBA5 | ADSTBB | GND | GAD31 | SBA7 | GREQ# | GND | PIPE# | SBA3 | GND |
2 | GAD25 | GAD24 | SBA6 | SBA4 | SBA0 | ST0 | ST1 | SBA1 | SBSTB | GCLKI |
3 | GAD30 | GAD29 | GAD26 | GAD27 | GND | GGNT# | ST2 | SBA2 | GND | GCLKO |
4 | GND | VCCAGP | GAD04 | GAD06 | GAD08 | GAD13 | GSTOP# | GAD16 | GAD20 | GAD23 |
5 | RBF# | GAD01 | GAD03 | GAD05 | GC / BE0# | GAD12 | GPAR | GAD18 | GAD17 | GC / BE3# |
6 | BXPWROK | res. | GAD02 | ADSTBA | GND | GAD10 | GAD15 | GFRAME# | GND | GAD22 |
7 | MD00 | MD01 | V_3 | CLKRUN# | GAD07 | GAD11 | GC / BE1# | GTRDY# | GC / BE2# | GAD21 |
8 | MD02 | MD33 | GND | MD32 | GAD00 | GAD09 | GAD14 | GDEVSEL# | GIRDY# | GAD19 |
9 | MD36 | MD04 | MD03 | MD35 | MD34 | GND | VCCAGP | GND | VCCAGP | GAD28 |
10 | MD07 | MD38 | MD37 | MD06 | MD05 | AD00 | AD04 | AD02 | AD03 | AD01 |
11 | MD41 | MD42 | MD40 | MD39 | MD08 | GND | C / BE0# | AD06 | GND | AD05 |
12 | MD43 | MD11 | GND | MD10 | MD09 | VCCAGP | AD10 | AD07 | AD08 | AD09 |
13 | MD14 | MD45 | MD44 | MD13 | MD12 | MECC1 | AD13 | GND | AD12 | AD11 |
14 | MECC4 | MECC0 | MD15 | MD47 | MD46 | SERR# | PAR | AD15 | C / BE1# | AD14 |
15 | SCASA# | WEA# | MECC5 | res. | GND | AD16 | TRDY# | STOP# | DEVSEL# | PLOCK# |
16 | GND | MID1 | DQMA0 | DQMA1 | res. | AD19 | GND | AD17 | GND | AD18 |
17 | V_3 | DQMA4 | MID0 | DQMA5 | CSA0# | AD23 | AD30 | AD24 | C / BE2# | AD21 |
18 | CSA1# | CSA2# | CSA4# | CSA3# | GND | AD27 | AD22 | C / BE3# | AD26 | PCLK |
19 | SRASA# | CSA5# | MAB00# | MAB01# | res. | PCI_RST# | GND | AD20 | AD28 | GND |
20 | res. | res. | MAB02# | res. | MAB03# | res. | PHOLD# | AD31 | AD29 | AD25 |
21 | res. | MAB04# | GND | res. | MAB06# | IRDY# | FRAME# | GND | REQ1# | REQ0# |
22 | res. | res. | MAB05# | res. | MAB07# | GND | GNT2# | REQ2# | REQ3# | GNT3# |
23 | MAB08# | res. | res. | MAB09# | MAB10 | GNT1# | GNT4# | GNT0# | REQ4# | GND |
24 | res. | MAB11# | MAB12# | res. | DCLKO | GND | PHLDA# | GND | V_3 | MD59 |
25 | MAB13 | V_3 | GND | CKE0 | DCLKRD | DQMA6 | MECC7 | MD50 | MD51 | MD54 |
26 | CKE1 | MID2 | CKE3 | CKE4 | GND | MECC2 | MD48 | MD18 | MD52 | MD24 |
27 | CKE5 | CKE2 | MID3 | G_CPU_STP# | VRChgng# | DQMA7 | MD16 | MD19 | GND | MD23 |
28 | res. | G_LO / HI# | DQMA2 | DCLKWR | GND | MECC6 | MD17 | MD21 | MD53 | MD55 |
29 | GND | VTT | res. | FS_PREQ# | DQMA3 | MECC3 | MD49 | MD20 | MD22 | MD56 |
30 | FS_RESET# | V_3 | MD26 | GND | MD25 | MD27 | MD28 | GND | MD62 | MD63 |
31 | FS_PRDY# | GND | MD58 | MD57 | MD60 | GND | MD29 | MD61 | MD30 | MD31 |
32 | G_SUS_STAT1# | SMCLK | TDO | TCLK | FERR# | SMI# | INTR | VR_ON | GND | GND |
33 | res. | SMDAT | TDI | TMS | IGNNE# | NMI | SUS_STAT1# | VR_PWRGD | GND | HCLK0 |
34 | res. | FQS | res. | TRST# | ATF_INT# | A20M# | STPCLK# | INIT# | GND | GND |
35 | res. | V_5 | V_3S | V_3S | V_3S | V_3 | V_3 | V_3 | GND | HCLK1 |
36 | V_CPUPU | V_5 | V_3S | V_3S | V_3S | V_3 | V_3 | V_3 | GND | GND |
37 | V_CLK | V_5 | V_3S | V_3S | V_3S | V_3 | V_3 | V_3 | V_3 | V_3 |
38 | res. | res. | res. | res. | res. | res. | res. | res. | res. | res. |
39 | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC |
40 | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC | V_DC |
|